Vjerovatno ste čuli za Međunarodni dan žena.
Ali zašto se proslavlja i zašto baš 8. marta? Je li to više proslava ili protest?
Postoji li Međunarodni dan muškaraca? Već više od jednog vijeka, ljudi širom svijeta obilježavaju 8. mart kao poseban dan za žene.
1. Kako je sve počelo?
Međunarodni dan žena proistekao je iz radničkog pokreta, a Ujedinjene nacije su ga priznale kao događaj koji se obiljležava na godišnjem nivou.
Sjeme njegovog nastanka posijano je 1857. godine, kada je 15.000 žena prošetalo Njujorkom zahtijevajući kraće radno vrijeme, bolju platu i pravo glasa.
Godinu dana kasnije, Socijalistička partija Amerike proglasila je prvi Nacionalni dan žena.
Ideja da se ustanovi međunarodni praznik potekla je od žene po imenu Klara Cetkin, koja je to predložila 1910. godine na Međunarodnoj konferenciji žena u Kopenhagenu.
Klarina prvobitna ideja nije podrazumijevala fiksni datum.
Konferenciji je prisustvovalo 100 žena iz 17 zemalja svijeta i one su jednoglasno prihvatile predlog.
Na međunarodnom nivou, Dan žena je prvi put obijležen 1911. godine, u Austriji, Danskoj, Njemačkoj i Švajcarskoj.
Stogodišnjica obijležavanja proslavljena je 2011. godine, tako da ove godine proslavljamo 111. Međunarodni dan žena.
Sve je ozvaničeno kad su ovaj dan počele da slave Ujedinjene nacije.
Prva parola koju su 1996. godine usvojile Ujedinjene nacije bila je „Slavimo prošlost, planiramo budućnost".
Međunarodni dan žena postao je povod za proslavu koliko toga su žene postigle u društvu, politici i ekonomiji.
Politički korijeni dana znače da se organizuju štrajkovi i protesti kako bi se ukazalo na još prisutnu neravnopravnost.
2. Kada se održava Dan žena?
Dan žena obilježava se Osmog marta.
Taj datum je odabran posle štrajka organizovanog za vrijeme Prvog svetskog rata, 1917. godine, kad su Ruskinje zahtijevale „hljeba i mira".
Posle četiri dana, car je bio prisiljen da abdicira, a privremena vlada je ženama dodijelila pravo glasa.
Datum kad se održao štrajk žena po julijanskom kalendaru, koji se tada koristio u Rusiji, bio je 23. februar, nedelja.
Ovaj datum je u gregorijanskom kalendaru bio 8. mart - i on se slavi i danas.
3. Koje boje simbolizuju Dan žena?
Boje Međunarodnog dana žena su ljubičasta, zelena i bijela.
„Ljubičasta označava pravdu i dostojanstvo. Zelena simbolizuje nadu. Bijela predstavlja čistotu, mada je to kontroverzan koncept.
Ove boje nastale su u Ženskoj socijalnoj i političkoj uniji u Velikoj Britaniji", kaže se u kampanji za Međunarodni dan žena.
Interesantne činjenice?
- Prvi javni protesti žena održani su 8. marta 1857. godine u Njujorku zbog loših uslova rada i niskih plata.
- Prvi Dan žena proslavio se 28. februara 1909. godine u SAD-u nakon deklaracije koju je izdala Socijalistička partija Amerike, da bi iste godine u avgustu bila organizovana Međunarodna konferencija žena.
- Osmog marta 1910. godine, u Kopenhagenu je održana Druga konferencija žena socijalista, na kojoj je ustanovljen praznik Dan žena, u znak sjećanja na demonstracije američkih žena u Čikagu 8. marta 1909.
- Kao Međunarodni dan žena, 8. mart (prvi put tačno određeni datum), prihvaćen je 1917. godine.
- Nakon Oktobarske revolucije, boljševička feministkinja Aleksandra Kolontaj nagovorila je Vladimira Iliča Lenjina da 8. mart postane državni praznik.
- Ujedinjene nacije su od 1975. godine i službeno počele obiljležavati Međunarodni dan žena.
- Godina 1975. bila je proglašena za Međunarodnu godinu žena.
- Dan žena je državni praznik u Rusiji, Ukrajini, Bjelorusiji, Moldaviji, Mongoliji, Kazahstanu, Azarbejdžanu, Jermeniji, Turkmenistanu, Ugandi, Vijetnamu, Tadžikistanu i na Kubi.
- Kina, Madagaskar i Nepal specifični su po tome što je kod njih ovo nacionalni praznik samo za žene, muškarci normalno rade.
- Crna Gora, Srbija, Hrvatska, Čile, Kameron, Bugarska i BiH ovaj dan ujedno proslavljaju i kao Dan majki, ali nije neradan.
- Novi Zeland je prvi u istoriji ženama dao pravo glasa, 1893. godine. Jugoslavija je to učinila 1950. godine, Švajcarska je poslednja zemlja u Evropi koja je uvela pravo glasa ženama (1972), a Ujedinjeni Arapski Emirati su poslednja država koja je to uradila, i to 2006. godine.
- Najuticajnija žena svih vremena po izboru časopisa „Tajm“ bila je Džejn Adams, američka pacifistkinja i dobitnica Nobelove nagrade za mir.
- U Mozambiku se Dan žena proslavlja 7. marta, kao znak sjećanja na smrt nacionalne heroine i prve žene prvog predsjednika te države Žozine Mašel, 1971. godine.
- U Južnoafričkoj republici, Dan žena se obiljležava 9. avgusta, u znak sjećanja na 1956. godinu, kada je nekoliko hiljada žena organizovalo marš protiv režima u Pretoriji.
